Geluk meten, kan dat?

23 december 2023, 03:56 Gelukkig gezond

Een echt, hard bewijs dat lopen, wandelen, mediteren of mindfulness gelukkiger maken, hebben wij nog altijd niet. Laten wij ons dan jaren meesleuren door slap wetenschappelijk onderzoek? Een groot onderzoek aan Canadese universiteiten is, na het uitkammen van honderden wetenschappelijke studies in verband met geluk, tot de conclusie gekomen dat er amper bewijs is dat gelukbevorderende recepten zoals wandelen in de natuur of meditatieoefeningen effectief zouden werken. De studies over wat ons gelukkig(er) zou maken, rammelen vaak.

Die vaststelling botst niet alleen met het huidige lifestyleadvies, maar ook met de persoonlijke ervaringen van heel wat mensen. Wat moeten we met zulke studie? Toont ze het falen van het psychologische onderzoek aan? Falen is een groot woord. Het gaat om voortschrijdend inzicht. Er is momenteel een grote ommekeer bezig, gedreven door jonge onderzoekers. Wetenschappelijke onderzoekers zoeken altijd naar de waarheid. Alleen ligt de standaard vandaag veel hoger, vooral op gebied van repliceerbaarheid, als primair wetenschappelijk bewijs. Toch vinden mensen geluk in bijvoorbeeld hardlopen of mediteren! Wat met deze ervaringen? Die mensen zijn geen idioten. Er zijn gewoon weinig studies die aan de hedendaagse standaarden voldoen over wat ze voelen; meer niet.

Daarin komt nu verandering. De wetenschap is er volop mee bezig. De conclusie zal sowieso zijn: niets werkt voor iedereen. Lifestyleadvies moet individueel verschillend zijn. Sommigen zullen positieve gevoelens hebben bij mediteren, anderen helemaal niet. Dat is een nieuwe kijk op de wetenschap. Vroeger verwachtte men altijd een algemeen effect op de populatie. Gemiddeld worden mensen gelukkiger van dit of dat, maar misschien is dit helemaal niet zo. Sinds slechts enkele jaren focussen we ons op het individu.

Slaagt de wetenschap überhaupt in het meten van de ‘ziel’ van de mens? De wetenschap worstelt met het meten van geluk. Daarvoor zijn verschillende redenen. Sommige zijn heel filosofisch. Zo betekent geluk voor mij wellicht iets anders dan voor jou. Word ik momenteel van iets gelukkig of ben ik op lange termijn gelukkig?

Geluk is wetenschappelijk een heel breed begrip. Intussen heeft zich een enorme industrie ontwikkeld rond geluksthema’s. Ook de overheid investeert onder meer in bijvoorbeeld wandelcoaches. Wat denk jij over die trend? Persoonlijk ben ik er mild voor. Wandelen in de natuur stimuleren is gebaseerd op gevoel, niet omdat daarvoor de meest wetenschappelijke evidentie bestaat. De link tussen beleid en onderzoek kan in België nog veel versterkt worden. Ik vraag me wel af of we ons zo fel moeten focussen op het nastreven van geluk. Ik volg liever de idee van Dirk De Wachter: mag het ook nog gewoon, gewoon zijn.

dr. apr. Paul Nijs