Baas over ons lichaam - onze hormonen
Gelukkig gezondMeermaals per maand zin om iedereen op zijn gezicht te slaan? Een weegschaal die niet goed werkt? Of een moord willen begaan voor een zak chips? ... “Het zijn de hormonen”, zegt men in de volksmond.
Over hormonen – en vooral dan geslachtshormonen – wordt vaak en graag een boompje opgezet, maar wat is een hormoon nu precies? Hormonen worden op meer dan tien plaatsen in ons lichaam door klieren geproduceerd. Om maar enkele van die klieren op te noemen: de hypofyse (in de hersenen), de schildklier of het thyroïd (in de nek) en de bijnieren. De term komt van het Griekse ‘hormao’ (= in beweging zetten). Hormonen zetten weefsels aan tot nieuwe activiteit, zodat ons hele organisme goed geregeld wordt. Hormonen spelen de baas over ons lichaam, met of tegen je zin.
Laten we enkele belangrijke hormonen onder de loep nemen.
# De lovers
Testosteron, oestrogeen en progesteron
De seks- of geslachtshormonen worden aangemaakt in de voortplantingsorganen, de bijnieren en het vetweefsel, belangrijk voor het produceren van nageslacht, voor de energievoorziening en om je lekker in je vel te voelen. De verhouding oestrogeen/progesteron moet snor zitten. Helaas lijden nogal wat vrouwen aan oestrogeendominantie. Boosdoeners zijn een te hoog vetpercentage, maar ook xeno-oestrogenen, dat zijn xenobiotica, ook ‘nephormonen’ genoemd, die onze cellen voor de gek houden. Doorgaans zijn het stoffen of afgeleiden uit de petroleumindustrie die in voeding of drinkwater belanden.
# De beschermengelen
Insuline en melatonine
Insuline is het hormoon dat altijd overuren draait, taxi is voor onze suikers en werkpaard van de hormonen. Insuline houdt de energiebloedspiegel (energie = suiker) in bedwang en voert de klok rond energie naar spieren en hersenen. Melatonine is het ‘dodo’hormoon: goed inslapen, doorslapen, diep en lang genoeg slapen. Het is ook een antioxidant die beschermt tegen ‘radicalen’ (bijproducten van onze stofwisseling die we liever mijden).
# De motor
Schildklierhormoon
Een (te) traag werkende schildklier komt vaker voor dan een (te) snel werkende. Als je te weinig schildklierhormoon produceert, voel je je een dweil – en dit is niet overdreven! De klachten zijn vaag en aspecifiek: vermoeidheid, gewichtstoename, traag groeiende nagels, het koud hebben … Het kan jaren duren vooraleer het probleem ontdekt wordt. Circuleert er daarentegen te veel schildklierhormoon in je lichaam, dan lijk je wel Speedy Gonzales.
# De rem en het gaspedaal
Leptine en ghreline
Bij leptine kun je aan een stopbord denken. In een gezonde hormoonhuishouding wordt leptine op de juiste momenten door het vetweefsel aangemaakt en laat dan aan de hersenen weten dat je genoeg gegeten hebt. Het lijkt op een natuurlijke eetlustremmer. Ghreline maakt net dat je honger krijgt en het regelt ook de slaap en leidt je door de verschillende slaapfases heen. Een nachtje doorzakken en ’s ochtends nog een frituur zoeken? De schuld van ghreline!
# De krijgers
Cortisol en DHEA
Cortisol is het overlevingshormoon. Het maakt je alert en wakker en bepaalt je dag- en nachtritme. Stress is een stimulans om cortisol op te wekken. DHEA is de grondstof voor alle hormonen, de ‘loper’ die op alle sleutelgaten past, een ‘specialleke’. Ons lichaam kan het omzetten naar alle nodige hormonen. Het speelt een rol bij onder meer immuunstelsel, geheugen, neerslachtigheid, aderverkalking, antiaging en libido. Neemt een vrouw te veel DHEA bij, dan riskeert ze menstruatiestoornissen en uiterlijke tekenen van vermannelijking, zoals een snor.
dr. pharm. Paul Nijs