Rustige hartslag
Gelukkig gezondIn een gezond lichaam huist een rustig kloppend hart. Dit is een oude volkswijsheid, maar ze is ook accuraat. De rusthartslag is de cadans van je hart tijdens je slaap. Het tempo verschilt sterk tussen mensen. Je levensverwachting blijkt langer te zijn als je je bloed rustig rondpompt. Een tragere hartslag blijkt gelijk te staan met krachtig pompen en zo’n hart schijnt minder snel ‘op’ te zijn.
Dat is inderdaad het geval volgens onderzoekers aan de universiteiten van Leiden en Kopenhagen. Zij steunen op een meta-analyse van tientallen studies uit 2017, geëvalueerd door Noorse, Britse en Amerikaanse wetenschappers die tot dan onderzoek naar dit onderwerp gedaan hebben. De onderzoekers vonden een behoorlijk sterk en evenredig verband tussen hartslag en sterfterisico.
Elke toename van tien slagen per minuut verhoogt het overlijdensrisico in een gegeven jaar met niet minder dan 17%, zo blijkt uit al deze studies samen.
Dus iemand met een hartslag van bijvoorbeeld 60 slagen per minuut heeft 17 procent meer kans om op korte termijn te overlijden dan iemand van wie het hart maar 50 keer per minuut klopt. Opgelet, het zijn relatieve risico’s en gemiddelden. Een score van 60 slagen is lang niet slecht en zeker geen reden tot ongerustheid. Topwielrenners als Eddy Merckx en Rik Van Steenbergen haalden rustslagen rond de 35 per minuut. Gemiddeld tellen westerse mensen 72 slagen per minuut. Heb je een aanzienlijk hogere hartslag, dan verdient dat wel aandacht. Dan wordt het tijd om (veel) meer aan beweging te doen.
Waarom worden je overlevingskansen dan kleiner? Wat er precies achter zit, weten we nog niet, aldus de geleerden, maar het moet een compilatie zijn van heel wat mechanismen. Is je hart in een slechte conditie, dan heb je een grotere kans op hartfalen en op het krijgen van hart- en vaatziekten. Hier is sprake van een directe link tussen hartslag en sterfte, maar er zijn heel wat andere, indirecte verbanden.
Een snelle hartslag kan ook wijzen op een onderliggend gezondheidsprobleem. Denk aan stress. Ben je gespannen, dan gaat je hartslag omhoog. Iedereen weet ondertussen wel dat stress slecht is voor de gezondheid. Er zijn sterke aanwijzingen dat een hogere hartslag meer voorkomt bij piekeraars en ook de kans op diabetes verhoogt. Die ziekte vergroot dan weer het risico op kanker.
Dit alles zit verwerkt in dat getal 17 procent (zie hoger). Het getal is eigenlijk een enorme verzameling van factoren. Eén van de toponderzoekers van de hartmeta-analyse is Westendorp (U. Leiden). Hij gaat er prat op zelf een rusthartslag te hebben van amper 50 slagen per minuut. Hoe hij aan die score komt? Elke dag 20 kilometer fietsen en de hond uitlaten.
Overigens is een trage rusthartslag niet het enige wat telt. Het is prima als je in rust op 60 slagen zit, maar er moet variabiliteit zijn in hartslagritme. Tijdens het fietsen, of wandelen moeten we periodiek tot 180 slagen bereiken. We zijn benzinemotoren, geen diesels.
dr. pharm. Paul Nijs