Dubbelroman van Roland Bergeys: DE REDEN WAAROM

18 februari 2019, 08:00 cultuur

Men durft her en der wel eens te beweren dat wij, Vlamingen, een schrijversvolk van vertellers zijn. Daarboven steekt ROLAND BERGEYS met kop en nek uit. Zijn recentste publicatie is een dubbelroman, De reden waarom (de oude man onder de tram liep) (de man zijn dochter niet meer zag). Op de cover wordt hij ‘meesterverteller’ en ‘verhalenverteller’ genoemd. Een streek van een knopenkauwende uitgever? Helemaal niet! Wie het tot dusver gepubliceerde prozawerk (want Bergeys is ook muzikant en theatermaker) kent, zal beamen dat hij tot het betere soort nieuwerwetse auteurs behoort.

Wij herinneren ons maar al te best zijn onweerstaanbare Oorlogsliefde, en zijn onthutsende docudrama Aanvallen!

Getormenteerde trambestuurder

In De reden waarom wordt in eerste instantie (ondertitel: de oude man onder de tram liep) het verhaal verteld van de trambestuurder Louis “die zich uitsluitend bezighoudt met het besturen van zijn tram”. In casu de nummer 7 met eindhalte aan het Gemeenteplein!
Louis is getrouwd met kapster Simone, de dochter van de inmiddels bejaarde Alfred. Het botert helemaal niet tussen de trambestuurder en zijn schoonvader, een oude schipper die onder de tram loopt van Louis. De onderliggende reden van hun ruzies: hij wilde niet naar een bejaardenhuis. Hij verpestte bovendien het huwelijk van Louis met zijn dochter.
Nam Alfred zijn lot in eigen handen? Wilde hij zich op die manier wreken op Louis? Liep de oude Alfred opzettelijk onder de tram, bestuurd door zijn schoonzoon: omdat zijn vrouw hem destijds bedroog? Omdat zijn dochter hem niet wilde begrijpen? Omdat zijn schoonzoon een nietsnut was? Getuigen zijn er nauwelijks, behalve Rudi van de krantenwinkel aan de overkant, die men spottenderwijs de Echo van Mortsel noemt.

Moegetergde agent

Ik verwachtte me aan een tweede deel van de dubbelroman (“De reden waarom de man zijn dochter niet meer zag”) waarin de problematiek zou verklaard worden, maar we krijgen een ander verhaal. Hoofdpersoon is hier een moegetergde, gewone politieman met een kunstenaarsziel, met een vrouw die hem het leven onmogelijk maakt en die maar één troost heeft: hun dochtertje Merel, dat hij aanbidt. Komt daarbij nog de onuitstaanbare bemoeizucht van zijn schoonmoeder. In de ogen van zijn vrouw en haar moeder is hij een hufter, een goddeloze. Geen wonder dat hij het echtelijke dak verlaat. Dochtertje Merel is aanvankelijk verslingerd op de afwezige vader, maar zal bij het opgroeien de kant van haar moeder en oma kiezen.
Roland Bergeys schrijft zuiver en krachtig proza. Hij weet de afstand tussen hemzelf en zijn onderwerp te bewaren, zonder dat zijn proza aan bewogenheid inboet. Zijn stijl is verhelderend en veerkrachtig, zijn taalbehandeling perfect. Bewonderenswaardig is de soepelheid waarmee hij zich in de verschillende personages weet in te leven. Hij is bovendien een meester in het opbouwen van een dialoog. Hij slaagde erin zich volkomen te verplaatsen in de psyche van de hoofdpersonen.
Bergeys bewijst dat hij met dit dubbele verhaal een roman kan bouwen. Waarom een dubbelroman? Op vraag van de uitgever? Om aan 399 pagina’s te komen?
Via meestal korte hoofdstukjes weet hij zeer handig de draden op te nemen, die op het gepaste moment te verstrengelen en naar de catastrofe te voeren. Waar wij in de gedragingen van zijn antihelden klaarzien, zijn ze door elementaire gevoelens ingegeven. Bergeys heeft bovendien de humor ontdekt, de onvervangbare evenwichtsfactor die het tragische aanvaardbaar maakt. Voor wanneer de sinds lang gekoesterde droom, Roland, met een roman, gesitueerd in de door jou bekende Rupelstreek met haar steenbakkerijen en schoorstenen en haar ruw proletariaat en bazige industriëlen?
Roland Bergeys: De reden waarom, dubbelroman, uitg. Lannoo, 399 pagina’s, eerste druk 2018