De ‘Memmelingen’ - een vergeten vriendengroep

Memmen, een vergeten werkwoord of substantief? In 1641 schreef Willem van der Borcht in zijn Brusselschen Blom-hof van Cupido het volgende: “Als ghy aen haer mag’re memmen sult uyt-suyghen eenen damp. ‘k Wedd’ ghy sult in vreughden zwemmen als den visch in ‘t water zwamp”.
In zijn ‘Woordenboek van Populair Taalgebruik’ geeft Marc De Coster wel honderdeneen verklaringen voor dit plastische woord. De borst van een vrouw, het is me wat, maar wie memt, zeurt. Hij of zij emmert en mekkert erop los. Ooit was er een groepje Memmelingen. Waren het dan zeurpieten? Schrijven is een vorm van kletsen op papier, emmeren, roddelen, memmen (Trouw, 11/02/1993).
Wat is er prettiger dan met vrienden samen te zitten en honderduit te praten, de geest te voeden, ideeën uit te wisselen, iets te drinken en de magen te spijzen? Jan Lambin (Vlaams radiojournalist 1924-2001), medestichter van de Academie voor de Streekgebonden Gastronomie, (www.asg.be) hield van een goed biertje. Zijn geest was scherp, zijn gedachten waren kritisch. Een mening werd gedeeld, een standpunt werd getoetst. De gesprekken met hem waren altijd verrijkend. Mensen vinden elkaar. Een historicus luistert naar de heemkundige, de journalist naar de schrijver.
De Memmelingenwaren vijf echtparen: vijf vrienden en hun echtgenoten, 10 mensen, die zich schaarden rond doctor Jozef Weyns, de eerste conservator van het Openluchtmuseum in Bokrijk. In de jaren ‘50 trok Jan Lambin naar hem en nam herhaaldelijk een interview af. Bokrijk was immers in volle opbouw. Jan bracht verslag uit in zijn radioprogramma’s, Gaston Durnez schreef erover in De Standaard. Jan kende Piet Baudouin, ereconservator van de Provinciale musea in Antwerpen, die van 1954 tot 1972 het Sterckshofmuseum leidde. Jozef Van Rompay, onderwijzer en heemkundige in Onze-Lieve-Vrouw-Waver, was een vriend van doctor Weyns. Een vriendengroep werd geboren.
Als gedreven historicus nam doctor Weyns dikwijls het voortouw, om af en toe iets te bezoeken, dat hij interessant vond. Zo kwamen de vrienden in ‘De Gulden Schalmei’ in Zolder, een stemmig klasserestaurant aan de Omloop van Terlaemen. Het leerrijke koppelden ze steeds aan het aangename. Een museumbezoek werd afgesloten aan tafel. Ook eenvoudige spijzen werden naar waarde geschat. Een van de eerste bezoeken was aan het museum ‘Die Swane’ van de heemkring in Heist-op-den-Berg. Die dag kwamen er ‘frikadellen met lekkere metten’ op tafel. De ‘kriekskens’ werden gegist in de zon en verwerkt in dit volksgerecht.
Geografisch waren de vrienden niet gebonden. Provinciegrenzen werden overschreden. In de kelder van het Emile Verhaerenmuseum in Sint-Amands beleefden ze een memorabele avond. Gaston Durnez en Huguette Bilzen (echtgenote van Jan) dachten er graag aan terug. Het werd een prettige avond! Jan Brugmans, een bekende poppenspeler, stond toen achter het fornuis. Er werd veel gelachen. Toen iemand plotseling zei: “Memme ni veel, maar memme goe gelachen!”, kreeg de vriendengroep een naam. De ‘Memmelingen’ werd boven de doopvont gehouden. Vandaar!
Ruim 62 jaar geleden was er al interesse voor streekgastronomie. Jan Lambin trok door Vlaanderen. Bij zijn rondzwervingen voor De Postiljon leerde hij heel wat gerechten kennen. Doctor Jozef Weyns vond dat de streekgebonden gastronomie bij de heemkunde hoorde.
Hoe kwam Jan Lambin als ‘Seminiskind’ nu in Hasselt terecht bij Jacques Collen? Als conservator van het Openluchtmuseum moedigde doctor Weyns Jan aan om de streekgebonden gastronomie nauwer te bestuderen in een studiegenootschap. Hij bracht Jan in contact met Jacques Collen en het streekgastronomische ASG-kindje werd geboren. De Memmelingen zorgden al voor een groot gezin, een goede basis voor de ledenwerving! Binnen het Verbond voor Heemkunde werd eerst het Joachim Beuckelaereremerk opgericht. Jan was er de consulent. Jacques volgde hem later op. De Memmelingen werden ondertussen aardig uitgedund. Dankzij Gaston Durnez kon Huguette Bilzen, echtgenote van Jan, de draad van het verhaal weer opnemen. Annuska Béber was een van de tien Memmelingen en echtgenote van Jozef Van Rompay. Annuska (Anneke) Van Rompay-Béber werd geboren op 7 augustus 1912 in Boedapest. Zij verhuisde op haar twaalfde naar Onze-Lieve-Vrouw-Waver. In het dorp bouwde ze een gezin uit met onderwijzer en heemkundige Jozef Van Rompay. Anneke groeide uit tot een bekend gezicht in het verenigingsleven en was onder andere actief bij de KAV, het Wavers Toneelgezelschap en volksdansgroep Pierlala. Dankzij haar levensvreugde en haar positieve ingesteldheid werd de Hongaarse 107 jaar oud. Ze zei ooit dat haar liefde voor de kruidenlikeur ‘het Koetsierke’ er iets mee te maken had. Wie weet ... Meerdere citaten van Gaston Durnez typeerden deze gezellige groep keuvelaars: “De meeste toeristen gaan in andere landen hun eigen land zoeken” en “Een mens is maar een wandelaar”. In zijn memoires schetst de cursiefjesschrijver met een gouden hart een fascinerend portret van een generatie. Een bont gezelschap passeert de revue: dichter Bert Decorte, schrijver Louis Paul Boon, journaliste-schrijfster Maria Rosseels, fotograaf Paul Van den Abeele, regisseur Robbe De Hert, historicus-Bokrijkoprichter Jozef Weyns, politicus Theo Lefèvre en krantenmagnaat Albert De Smaele. Het boek werd een ultiem zelfportret van Durnez zelf.
Wat leert ons dit verhaal? De Academie voor de Streekgebonden Gastronomie ontstond rond een groepje vrienden met dezelfde interesse, die graag tafelden, maar ook van elkaar leerden. De ASG organiseert graag voor haar leden studieactiviteiten. Tijdens de voorbije 35 jaar werden er meer dan 100 studie-uitstappen georganiseerd. De ASG groeide uit tot een semiprofessionele organisatie met een studie- en documentatiecentrum in de stad van de smaak Hasselt. Soms is het goed om even achterom te kijken en als Memmelingen de dingen van de dag te bespreken. Eten en drinken blijft een wezenlijk onderdeel van onze cultuur en opent een deur, een deur die je nooit meer sluit.
Met dank aan Huguette Bilzen
https://www.terspeelbergen.be/dr-jozef-weyns
https://www.hln.be/de-krant/ze-werd-zo-oud-door-haar-levensvreugde~a992ddb7/
Dirk Brentjens