Heldere planeten in februari

31 januari 2023, 05:01 Kijk omhoog

Mercurius is deze maand niet zichtbaar. Venus gaat steeds later onder, onze heldere ‘Avondster’ is te zien boven de westelijke avondhemel. Halfweg de maand gaat ze onder om 20.30h, 2,5 uur na de zon. Mars is heel de nacht te zien in de Stier (Taurus), maar de afstand tot de aarde wordt steeds groter, zodat zijn helderheid langzaam afneemt. Jupiter gaat in het begin van de maand onder rond 22.30h, pal in het westen. Tegen het einde van de maand gaat de heldere planeet al onder om 21.15h. Saturnus is in februari niet zichtbaar.

De maan als wegwijzer

Vrijdagavond 3 februari staat de (bijna volle)maan in de Tweelingen, hoog in het oosten. Om 20h komt de maan in conjunctie met Pollux (op een afstand van 2 graden, dat is viermaal de schijnbare maandiameter). Uur na uur kunnen we nu volgen hoe de maan verschuift ten opzichte van deze ster. Rond middernacht staat de maan in lijn met Castor en Pollux.

Zondag 5 februari om 9h komt Mars in conjunctie met Aldebaran, het oog van de Stier (Taurus). Het is een wijde samenstand die we best bekijken rond 19h, beide staan dan hoog in het zuiden. Rechts zien we Jupiter en vlak boven de zuidzuidwestelijke horizon staat Venus.

Zondag 5 februari om 21.30h staat de maan in de Leeuw (Leo), 3,5 graden linksboven Regulus, de helderste ster van dit sterrenbeeld.

Zaterdagochtend vinden we de maan vlak boven Spica, de helderste ster van de Maagd (Virgo).

Zaterdag 11 februari: de meest late zonneculminatie

Zonneculminatie is het moment dat de zon haar hoogste punt aan de hemel bereikt en pal in het zuiden staat. Rekening houdende met de verdeling in tijdzones zouden we verwachten dat dit in Antwerpen gebeurt om 12.43h. Echter door de combinatie van de schuine stand van de aardas en de niet perfect cirkelvormige baan van de aarde rond de zon kan dit tijdstipt verschuiven. Op zaterdag 11/2 gaat de zon pas om 12.56h door het zuiden, dit is de meest late zonneculminatie van het jaar. De afwijking tussen de middelbare (= gemiddelde) en de werkelijke zonnetijd is nu maximaal: de zon loopt 14 minuten achter. De wetenschappelijke term voor dit verschil is tijdvereffening.

Dinsdagochtend 14 februari om 6.30h staat de maan in de Schorpioen (Scorpio), rechts van de oranjerode Antares, hoofdster van dit sterrenbeeld. De ochtend nadien (woensdag) staat ze links ervan.

Woensdag 22 februari om 20h zien we laag boven de westelijke horizon de smalle maansikkel tussen Jupiter en Venus. De volgende dagen gaan deze twee heldere planeten steeds dichter bij elkaar komen. De kleinste afstand bereiken ze op woensdag 1 maart, daarover meer in het volgende bericht.

Zondagavond 26 februari staat de maan in de Stier, links van de Plejaden.

Maandagnacht rond 20h staat de maan op 5 graden ten oosten (rechts) van Mars (in de Stier). Als de maan ondergaat om 3.50h is de afstand verminderd tot 1,5 graden.

Enkele sterrenbeelden in de kijker

Praesepe

Op 20 februari is het nieuwemaan. Rond deze periode is het mogelijk om eens een moeilijk object aan de hemel op te zoeken. Kijk rond 23.30h naar ongeveer 50° hoogte in het zuidoosten. Met een beetje geluk zie je in die richting een vlekje, linksonder de sterren Castor en Pollux van de Tweelingen en ongeveer op dezelfde hoogte als Procyon (de helderste ster van de Kleine Hond). Dit is de open sterrenhoop Messier 44, ook nog de Kribbe of Praesepe genoemd. Probeer een donkere plaats zonder storende verlichting te vinden. Vanaf de stad heb je weinig kans om deze zwakke vlek te zien. Zeker eens met de verrekijker bekijken: de wazige vlek lost zich op in tientallen sterren! Het is een open sterrenhoop die ongeveer 1000 sterren bevat. Het is een van de sterrenhopen die het dichtste bij de aarde staan op ongeveer 620 lichtjaar.

Hoofdhaar

Naast de bekende sterrenbeelden zijn er vele die minder tot de verbeelding spreken. Zo kunnen we halverwege de maand rond middernacht het sterrenbeeld Coma Berenices (’Hoofdhaar’) opzoeken aan de oostelijke hemel, halfweg tussen zenit en horizon, tussen de Leeuw en Boötes met de heldere Arcturus. De naam verwijst naar koningin Berenice van Egypte die haar haar afknipte als offer aan de godin Venus na de behouden terugkeer van haar echtgenoot Ptolemeus III uit de oorlog. De ster die het dichtste bij Arcturus staat, wordt de Diadeem genoemd, verwijzende naar de krans juwelen die Berenice in haar haar droeg. In dit sterrenbeeld ligt de Galactische Noordpool.

Kijk omhoog komt tot stand in samenwerking met Volkssterrenwacht Urania in Hove. Iedere zondagnamiddag is Urania open. Er start om 14.15 uur een kinderplanetariumvoorstelling + kinder full-dome film (vanaf 5 jaar) met kijkmoment. Op vrijdag is er een kijkavond die start om 19.30 uur met een kinderplanetariumvoorstelling + kinder full-dome film met kijkmoment. Tickets kosten 10 euro p.p. en kan je online aankopen. Meer informatie vind je op urania.be.