Slaap
De voorstad bloeitJe mag er niet bij stilstaan. Een derde van je leven breng je slapend door. Wie de gezegende leeftijd van 90 bereikt, heeft 30 jaar geslapen. Meewarig doet onze hyperactieve maatschappij deze vaststelling. Die onproductieve slaap lijkt tijdverspilling.
“Slaap kindje slaap. Daarbuiten woont een schaap …” Doel van het liedje is: de baby van de waak- naar de slaaptoestand te brengen. De slepende walsmuziek moet hiervoor zorgen, maar ook het hartverwarmende tafereel. De “witte voetjes” van de onschuld en het verband met de primaire zuigreflex in “het drinkt zijn melk zo zoetjes”. Wie zou zo, genietend van warme melk niet in slaap vallen? Zelf ben ik in een levensfase beland dat ik moeiteloos altijd en overal de slaap kan vatten. Zelfs op de middenberm van de snelweg. Daar waar ik vroeger weleens bij elke inademing telde van 100 naar 1 (en zéker niet van 1 naar 100), sluit ik nu de ogen, ontspan ik alle spieren, zorg ik voor een rustige, lage ademhaling en veins ik dat ik slaap. Dan slaap ik ook effectief. Ik kijk uit naar de slaap die me, net zoals het dutje, verkwikt en rustig maakt. Hij biedt me avontuurlijke dromen, soms zo heftig dat ik uit ons bed val of spring. Dat belet niet, dat ik even later opnieuw diep slaap en een nieuwe droom opstart. Gek is, dat ik mijn dromen enigszins kan regisseren. Is het scenario onvoorspelbaar, personen die me niet liggen, komen er niet in voor.
Volgens wetenschappers bestaat de slaapcyclus uit een 4-tal fases van een honderdtal minuten. De kans bestaat dat je na elke fase even wakker wordt, even alles controleert -misschien naar de wc gaat-, je je omdraait en verder slaapt. Op inslapen volgt de lichte slaap waarin de hersenactiviteit afneemt, en daarna de diepe slaap waarin je niet meer opschrikt van geluiden. Je hartritme daalt. Dan volgt de droomslaap, ook wel ‘REM-slaap’, wegens de voortdurende oogbewegingen (Rapid Eye Movement). De bloeddruk stijgt, hartritme en ademhaling zijn onregelmatig, maar je spieren zijn helemaal ontspannen. Precies in deze fase worden gegevens verwerkt en in ons langetermijngeheugen opgeslagen. De REM-slaap zorgt voor een emotioneel en fysiek herstel. Het lichaam is volledig in rust en het brein draait ondertussen op volle toeren, wat toch paradoxaal is. Deze fase duurt ongeveer 20 minuten. Daarna word je even wakker, zonder je nog veel van je droom te herinneren en zo begint de cyclus opnieuw met de inslaapfase.
De luiaard, een toch wel aparte Zuid-Amerikaanse zoogdiersoort, slaapt inderdaad 22 uur, net zoals de koala en iets langer dan de vleermuis en de python (19 uur). Het mondiale gemiddelde van de mens bedraagt 7 uur en 6 minuten. Japanners slapen het minst (6 uur 20 min.) en Nederlanders het langst (7 uur 30 min.). Zuiderse landen met middagdutjes creëren hun eigen slaapgewoonten. Ieder individu heeft zijn eigen slaappatroon, dat best niet verstoord wordt. ‘Uitslapen’ wordt best beperkt tot anderhalf uur. Ploegarbeid, intercontinentale vluchten en zelfs de overschakeling zomer-/wintertijd hebben hun gevolgen. Al bij al lijkt de slaapfunctie problematischer te worden. Een derde van de bevolking signaleert slaapproblemen, zeker na de pandemie. “2,3 miljoen Belgen in de greep van slaappillen”, schreef Knack eind mei. Ondanks het felle en langdurige zomerzonlicht wensen we je slaaprijke, verkwikkende nachten toe. Als het je weer eens niet lukt, vraag je dan af, welke slaaphouding bij jou past. 46 procent slaapt op zijn zij; 8 procent op de rug; 31 procent in foetushouding. De statistieken besteden geen aandacht aan de resterende 15 procent. Kan je je er iets bij voorstellen? Slaap zacht!
Marc van Riel
“Als je wilt dat je dromen uitkomen, ga dan niet slapen” (Anoniem)