Neus
De voorstad bloeit“Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht.” Raar dat dit spreekwoord uiteindelijk betekent: wie kwaadspreekt over zijn familie, deelt in de schande en stelt zichzelf in een bedenkelijk daglicht. En wij die dachten dat het louter letterlijk diende geïnterpreteerd te worden: een mooie neus siert het aangezicht; een lelijke ruïneert de esthetiek van het gelaat en zelfs van het hele lichaam. Zelf zijn we niet gezegend met moeders mooiste -neus gebroken tijdens een reis met de 12-jarigen naar Melchtal- en zijn ons volledig bewust van de negatieve effecten op onze verschijning. Je hebt niet te kiezen: te groot, te klein, recht, krom. De neus komt genadeloos op je profielfoto en karakteriseert je identiteit. Valt je neus mee, dan is hij “het neusje van de zalm”, zeg maar: het allerbeste stukje dat de kwaliteit van je uiterlijk opfleurt.
Het aantal gezegden en spreekwoorden met ‘neus’ is indrukwekkend. Bewijs van het belang van ons reukorgaan. “Hij zoekt zijn bril en heeft hem op de neus.” Dan moet je wel een neus hebben, wat niet meer het geval is bij honderden antieke beelden. In het beeldenmuseum in Kopenhagen hangen aan een wand honderden neuzen. De gipsen neuzen werden ooit door restauratoren op verminkte beelden uit de oudheid geplakt, maar zijn later weer verwijderd. Tegenwoordig vormen de losse neuzen een ‘neusotheek’. In de oudheid werden beelden geregeld opzettelijk beschadigd, bijvoorbeeld als een keizer uit de gratie was gevallen of een voorheen vereerde god plots als ‘heidens’ werd beschouwd. Het was niet altijd nodig om het hele beeld te vernietigen. Soms volstond verminking en werden de beelden alleen ‘ontneusd’.
Van standbeelden werd destijds gedacht dat ze een soort goddelijke levenskracht hadden dankzij hun neus. We ademen immers door dit lichaamsdeel. Volgens Egyptologen zagen grafrovers zich daarom genoodzaakt om beelden te ‘vermoorden’ door hun neus af te hakken. Het verwijderen van neuzen, ‘denastatio’, stelde latere generaties soms voor een uitdaging. Lang niet iedereen vond de verminkte beelden mooi. In de negentiende eeuw besloot men in sommige gevallen om dan maar nieuwe neuzen te maken en die op oude beelden te zetten. Daarbij liet men de eigen fantasie vaak de vrije loop aangezien niet duidelijk was hoe de neus van een god of keizer er in werkelijkheid had uitgezien. In sommige gevallen werden de neuzen ook opgeplakt in opdracht van kunsthandelaars die wisten dat beelden zonder neus minder opbrachten.
Een groot aantal Griekse en Romeinse sculpturen die ooit waren verminkt, konden plots in een Kopenhagens museum weer mét neus bewonderd worden. Vandaag kan dat niet meer. De beelden zijn hun neuzen namelijk weer kwijt, simpelweg omdat de mode na de Tweede Wereldoorlog veranderde. Restauratoren vonden dat de beelden beter in oorspronkelijke staat getoond konden worden en kwamen dus tot de conclusie dat de aanpassing van de negentiende eeuw beter teruggedraaid kon worden. Eén voor één werden de neuzen hierdoor verwijderd. Weggegooid werden ze niet. Honderden verwijderde neuzen zijn nu dus te bewonderen in de ‘neusotheek’. Handig, voor het geval men binnenkort weer van visie verandert.
Bespreek dit alles even met je buur. Misschien doet hij wel alsof zijn neus bloedt of zal hij zijn neus optrekken. Wat alleszins nodig is: zorg ervoor dat jullie neuzen in dezelfde richting wijzen. Onderschat de waarde van de neus niet. Haal je neus er niet voor op.
Marc van Riel
“Wie een grote neus heeft, denkt dat iedereen erover spreekt.” (anoniem)
Graycale Fotografie Van Het Gezicht Van Een Vrouw · (pexels.com)