De Postiljon rijdt voor - De kerk bij de ‘statie’

za 23 mrt, 09:05 De postiljon rijdt voor

Wat doen wij met onze taal? Het woord ‘statie’ is afkomstig van het Latijnse woord ‘statio’ dat ‘stilstaan’ of ‘standplaats’ betekent. We zitten dus op het goede spoor, niet? Het woord staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal. Het kan niet stuk. Op Goede Vrijdag staat de priester stil bij de staties van de kruisweg. Dit is een ander verhaal. Station mag dan een verwant begrip zijn, een statie is het niet. De ‘Parochie van de spoorwegen’ ligt aan de Osylei in Mortsel vlak bij het station van Mortsel Oude-God. Sint-Lodewijk is een deel van de pastorale eenheid Heilige Maria Magdalena die de parochies van Mortsel en Edegem verenigt.

Een tempel vol zon

Het materiële vermogen (o.a. gemeenschapsruimten) van de parochies van Mortsel en Edegem behoort tot de vzw ‘Dekenij Rupel-Nete regio Kontich’. De zetel vind je aan de H. Kruisstraat. Sint-Lode is bijzonder door zijn eenvoud: een zaalkerkje gericht naar het oost-westen, een kerk met lagere zijbeuken en een leien dak. Het schip telt vier traveeën en een lager koor. Rondboogvensters sieren het koor. Het interieur is bepleisterd en beschilderd. Pilasters dragen gordelbogen. Geen toren, geen oriëntatiepunt, geen uitzichtpunt tegen vijanden of brand: de blikvanger is er niet.

Architectuur zonder symboliek is er geen. De oost-westrichting in kerken is de richting waar het koor van de kerk zich bevindt. Ook in het christendom oriënteren wij ons op het oosten. Vanaf de derde eeuw baseren wij ons op de Bijbelse symboliek. Christus is immers het ‘Licht van de wereld’. Om te oordelen over de levenden en de doden zal Christus uit het Oosten komen.

Spoorlijnen

Vijf spoorlijnen kenmerken de parochie. Zij vormen de grens of verdelen onherroepelijk de parochie. Het dieptespoor van Antwerpen naar Brussel vormt een grens. De spoorlijn Antwerpen-Hasselt is een samenraapsel van spoorlijnen in de Kempen en werd in 1865 aangelegd. Langs het vliegveld ligt opnieuw een bundel met sporen. Het ringspoor van Antwerpen-Centraal naar Antwerpen-Oost ligt verscholen in het groen. Het verbindingsspoor verbindt het ringspoor met de ‘Koeisteert’ en de Krijgsbaan. Geografisch verdelen we de parochie in vieren: tussen de Drabstraat, de Heirbaan, Meidoorn en Goudenregen; de driehoek met de Cogelslei, de Amedeus Stockmanslei en de Vredebaan. Met Sint-Amedeus vormt de Waesdonck een afzonderlijk geheel en tussen de Deurnestraat en de Zilverbeek ligt het vierde deel van de parochie.

Historisch verankerd

Geheugenplaatsen verankeren de parochie. Op het einde van de 13de eeuw was het erfgoed van Cantecroy in handen van het Antwerpse geslacht Volcaert dat het samen met de windmolen en bezittingen overdroeg aan hertog Jan II van Brabant. Onder Thomas Perrenot de Granvelle (1521-1571) werd Cantecroy met omliggende dorpen zelfs een graafschap.

Hoeve Dieseghem is de bakermat van onze stad. De oude boerderij verwijst naar het Heem van This, een Frankische afgod met labeurgronden, weilanden en bossen. De Heilige Reinhildis schonk ooit de gronden aan de Abdij van Lobbes. Het psychiatrische centrum Sint-Amedeus heeft een afzonderlijk statuut en behoort als zodanig niet tot de parochie, maar het Jezuïetenhof aan de overkant wel. Ooit was dit hof het buitenverblijf van een rijke handelsfamilie. Het verborgen kasteel werd verkocht aan jezuïeten en later bouwde Petrus Jespers er nog een koekjesfabriek. 

Vlak bij de kerk staat een kapel, een lieflijk bidhuisje gewijd aan ‘Notre Dame des Voyageurs’. 

Het is een parochie van kunstenaars en architecten, die meewerkten aan die kleine zonnige tempelruimte goed voor 500 kerkbezoekers.

Tekst: Dirk Brentjens

Bronnen: Emile Op De Beeck: 50 jaar Sint-Lodewijkparochie, jubileumuitgave ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van de parochie Sint-Lodewijk; B. Gastmans: ‘Een kerk in de wijk der statie van Mortsel’, Jaarboek 2001 MHK, blz. 63-87; Wikipedia: spoorlijn 15; inventaris.onroerenderfgoed.be; dr. H. Dierickx: ‘Geschiedenis van Mortsel’