Valt het je ook op dat wij zo weinig standbeelden hebben opgetrokken ter ere van vrouwen in onze geschiedenis? In het Antwerpse kan je ze op één hand tellen, terwijl de mannen van onze regio haast in elke straat met een aandenken kunnen pronken. Zijn wij dan zo arm aan vrouwen die ons verleden kleurden? Het kan toch niet dat de legendarische uitspraak van Louis Major nog altijd in de hersenen van onze bestuurders ronddoolt. Toen in het parlement vrouwen stemrecht opeisten, zei deze voormalige vakbondsleider en latere minister: ‘Vrouwen hebben slechts één recht en dat is het aanrecht’. Wie dit vandaag vanaf het spreekgestoelte zou declameren, heeft minimaal een gasboete aan zijn been en zal zich moeten verdedigen tegen de beschuldiging van racisme.
De enige vrouwen die in ons straatbeeld aandacht hebben gekregen met een standbeeld zijn fictieve figuren zoals het havenmeisje van Eugeen Van Mieghem (Rijnkaai), een onherkenbare koningin Astrid (Stadspark), Netje en haar kind uit ‘Moeder waarom leven wij’ van Lode Zielens (Sint-Andriesstraat). Wel een ereplaats in ons straatbeeld heeft de figuur Minerva gekregen aan het Steenplein.
Wie was Minerva
Minerva was een belangrijke Romeinse mythologische figuur die werd aanbeden in het Capitool (in het oude Rome) als beschermgodin van de stad. Eerder werd ze al vereerd als de beschermster van de burchten van steden. De Etrusken beschouwden deze godin als de vertegenwoordigster van alles wat goed en aangenaam was in het leven van de mensen. Zij symboliseerde zelfs de kracht, die in staat was de bliksem neer te slingeren.
De Grieken vereenzelvigden haar met de Griekse Pallas Athena, omdat ook zij krijgshaftig symbool stond voor vredelievende actie. Net als Athena was Minerva de godin van de wijsheid, het verstand en de rede. Ze werd ook beschouwd als de godin van de ambachtslieden, de handel, de kunsten en de wetenschappen. Toch was zij ook de godin van de strijd en de oorlog. Multitasking avant la lettre. Met zoveel bevoegdheden zou de Belgische regering uit drie personen kunnen bestaan. Ik wil niet uitrekenen wat de besparing zou kunnen zijn.
Het vertrouwen in Minerva was zeer groot in het oude Rome. Toen Cicero als banneling Rome moest verlaten, wijdde hij het beeld van Minerva (dat hij in zijn woning had staan) op het Capitool met als opdracht de stad en staat te behoeden voor onheil.
Minerva werd ook een merk
Precies omdat Minerva ook gold als godin voor de ambachtslieden en de handel werd deze godin ook de beschermelinge van een motorfabriek die in 1900 in Antwerpen het leven zag, aanvankelijk met fietsen en motorfietsen. De stichter van het bedrijf was een zekere Sylvain de Jong, een Nederlander die zich in Antwerpen kwam vestigen. Het bedrijf was gevestigd in de Karel Oomsstraat in Antwerpen en produceerde al snel 200 fietsen per week. Eén van de werknemers, die de gemaakte fietsen bij de klanten thuis moest afleveren, was de legendarische motorracer en later luchtvaartpionier en waaghals Jan Olieslagers, wiens standbeeld nabij de ingang van de Luchthaven Antwerpen nog steeds staat. Vanaf 1904 begon deze fabriek ook de legendarische auto’s onder hun fabrieksnaam te bouwen. In 1911 was Minerva de grootste fabriek van België met 1600 personeelsleden. Op 26 augustus 1921 gaf de gemeente Mortsel toestemming voor de oprichting van een fabriek in het dorpsdeel Luithagen. In 1922 kregen de auto’s voor het eerst een mascotte: het hoofd van de Romeinse godin Minerva werd, naar een ontwerp van Pierre de Soete, op de radiator geplaatst. De auto’s Minerva waren een wereldhit. Zij konden wedijveren met Rolls-Royce en het bedrijf telde meer dan 6500 werknemers. Minerva werd slachtoffer van de beurscrash van New York en de economische recessie die erop volgde.
In de Rodestraat in Antwerpen werd tegen de zijgevel van de Nijverheidsschool de gedenksteen geplaatst die vroeger de gevel van de Minervafabriek sierde. Het was een eerbetoon aan de gesneuvelde Minervawerknemers tijdens WOI.
De Italiaanse beeldhouwer Marcello Mascherini heeft in de jaren 1950 een beeld van Minerva gemaakt waarin zij afgebeeld wordt als de godin van de strijd en de waakzaamheid. Ze is een langgerekte, meer dan vier meter hoge, slanke figuur, die naar de haven van Antwerpen staart vanaf het wandelterras aan het Steenplein. Ze is gekleed in een tuniek met plooien, draagt een helm op het hoofd, houdt een lans in de ene en een schild in de andere hand. Het is alsof ze waakt over de veiligheid van de Antwerpse haven.
De naam Minerva komt nog op andere manieren voor in het stadsbeeld, o.a. als een populaire radiozender vanaf Linkeroever en in de straat waar de fabriek destijds startte (Karel Oomsstraat) trekt restaurant Minerva nog altijd vlot gastronomen. Het blijft ondertussen verwonderlijk dat Minerva de enige vrouw is die in onze stadsregio een standbeeld gekregen heeft.
