BRUSSEL – Tijdens een parlementaire commissie Algemeen Beleid, Financiën en Begroting lichtte Vlaams ombudsman Bart Weekers zijn jaarverslag 2015 toe. Hij belichtte alle beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid waarna de minister-president en de parlementsvoorzitter reageerden. Tot slot besprak de commissie een aantal bevindingen en aanbevelingen inzake het beleidsdomein Kanselarij en Bestuur.
Jan Peumans, voorzitter van het Vlaams Parlement (N-VA) ziet de ombudsman meer als een bemiddelaar. ‘De volksvertegenwoordigers moeten de opmerkingen van de ombudsman bekijken als een barometer.’
‘Mee een deel van de oplossing zijn’, is het thema van het verslag, een lijvig werk van enkele honderden bladzijden. Ik neem er vijf thema’s uit, die tonen waar een ombudsdienst voor staat.
*Weekers: ‘Bij de geruisloze invoering van de uit-de-wegboete van 107 euro bij De Lijn zien we hoe de overheid soms gewoonweg vergeet om de burger te spreken. De Lijn rapporteert in haar klachtenboek 45.413 klachten, 8000 meer dan in 2014. Het gaat daarbij vooral over zwartrijboetes. Dit jaar vallen echter de 4000 nieuwe uit-de-wegboetes op, die het rijden op de vrije busstrook of het hinderen van de doorgang van de tram beletten. Ik vraag infocampagnes, al is er een heikel punt. Het valt niet uit te leggen waarom de boete van 107 euro (van De Lijn) dubbel zo hoog is als de minnelijke schikking van 55 euro (van de politie).’
‘De 200.000 wachtlijstbrieven in de sociale huur doen ons inzien dat ‘kom af met Kafka’ nog overal aanwezig is. De overheid zendt actualisatiebrieven die peilen naar de blijvende interesse van de kandidaat van een woning. Via deze brieven probeert de overheid ook te achterhalen wie nog aan de voorwaarden voldoet. Wie niet reageert, krijgt een tweede brief. Alles moet manueel worden verwerkt. Wie niet reageert, wordt geschrapt van de wachtlijst en gesanctioneerd met het verlies van de maandelijkse huurpremie (vaak 150 euro).’
Burger weet niet waarnaartoe
‘Het gebrek aan voldoende kwaliteitsgaranties rond de energiepremies via Eandis en Infrax zegt iets over de manier waarop de overheid kan uitbesteden binnen vertrouwde kaders. Er werd een energiepremie uitgekeerd aan een 70-tal slachtoffers van het faillissement van enkele aannemers. Wanneer de netbeheerder een aanvraag afwijst, dan weet de burger niet waarnaartoe. Wanneer de overheid taken doorschuift, dan moeten burger en ombudsman kunnen vertrouwen op een behoorlijke invulling ervan.’
‘De genderkamer van de Vlaamse ombudsdienst vertelt over een niet-terugbetaalbare borstamputatie en reconstructie met eigen weefsel in één en dezelfde ingreep. De verzekeraar goochelt momenteel met woorden, om geen tussenkomst (van minstens 2500 euro) te moeten voorzien voor de reconstructie, terwijl dit op basis van de polis wel mogelijk is. Het verhaal nodigt uit om de zaken te blijven bekijken van onderuit, vanuit het perspectief van de burger.’
‘De noodkreet van de overbelaste Vlaamse onderwijsrechter leert iets over de gezamenlijke ambities voor de collega-toezichthouders, klachtenbehandelaars, ombudsmannen, rechters en alle andere instanties, die geroepen zijn om te antwoorden op onvrede: de wil om onvrede ook echt definitief aan te pakken en op te lossen. De Raad juridisering onderwijs startte in 2005 met 48 verzoekschriften. In 2014 zijn dat er al 540 terwijl de Raad nog altijd met drie rechters werkt die slechts één dag per week zetelen.’
De aanwezige parlementsleden traden de ombudsman bij en feliciteerden hem met zijn rapport. Mathias Diependaele (N-VA): ‘De ombudsman heeft een permanente opdracht. Communicatie is cruciaal; digitalisering hoognodig.’ Jan Bertels (sp.a) trad hem onmiddellijk bij. Björn Roszka (Groen): ‘Ik merk dat de kanselarij en het bestuur hier slecht uitkomen. In het rapport spreekt men van een ‘ondermaatse’ dienstverlening. De top van een instelling heeft de neiging de klachten van haar onderdanen af te zwakken. En wat ons betreft: wij zouden veel vlugger over de nodige documenten moeten beschikken.’ Koen Van den Heuvel (CD&V) en Bart Somers (Open VLD) spraken uit één mond: de raad van vergunningsbetwistingen en de examenbetwistingen zijn twee pijnpunten.’
Ten slotte las minister Geert Bourgeois (N-VA) een brief voor van de baas van de kanselarij en bestuur. ‘Ik kan niet akkoord gaan met het rapport van de ombudsman in verband met mijn beleidsdomein. Ik had in 2015 welgeteld één klacht, die is opgelost.’ Bourgeois merkte verder op: ‘Er zijn veel meer onderwijsbetwistingen dan vroeger. Minister Crevits (CD&V) gaat hier iets aan doen en geniet mijn volle steun. Positieve vaststellingen zijn dat de burgers en de overheid mekaar aan het vinden zijn. Bij de VRT wordt de klachtendienst van bij het begin betrokken in een beslissing. De strijd tegen verkokering is een oud zeer. Nu heeft men soms het advies van acht, negen diensten nodig. Dit jaar werd tien miljoen euro uitgetrokken voor het digitaliseringsproject. Tegen 2020 moeten alle contacten met de overheid digitaal verlopen. We maken werk van open data en willen komen tot één Vlaams bestuursdecreet. Er worden bijkomende aanwervingen voorzien.’
Uiteraard had de ombudsman het laatste woord.
‘Ik heb ondertussen een constructief gesprek gehad met de topman van kanselarij en bestuur. Ondanks de vele opmerkingen merk ik dat in 88% van de klachten er een perfecte samenwerking was tussen de verschillende diensten.’
EM
