In Vlaamse helden
Helden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren. Daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.
Angela Merkel is de ongekroonde leider van Europa. ‘Kanselier van de vrije wereld’ noemde TIME haar zelfs. Voor haar betekent vrijheid verantwoordelijkheid nemen: principieel waar het vereist is, flexibel als het nodig is. Standvastig werkt zij aan een economisch sterk én sociaal Europa. Ze hield de eurozone bij elkaar en koos voor een gewaagde aanpak van de vluchtelingenproblematiek. ‘Wir schaffen das’ was haar credo. Merkels verhaal is ook het verhaal van Duitsland dat na de hereniging zijn tweede kans gebruikt om de waarden van Europa en de Europese samenwerking te verstevigen.
Overtuigend beschrijft historica en journaliste Michèle de Waard het politieke leven van Angela Merkel. Ze gaat in op Merkels voorbeelden, drijfveren en motieven om meteen na de Val van de Muur politiek actief te worden. Discipline, strategisch inzicht en een moreel kompas zijn volgens haar tekenend voor haar leiderschap.
Haar afkomst
“Merkels vader, Horst Kasner was een dominee. Hij kwam uit Oost-Berlijn, maar woonde in de jaren vijftig in het West-Duitse Hamburg waar hij theologie studeerde en Merkels moeder Herlind leerde kennen. Dochter Angela Dorothea was nog geen drie maanden oud of het gezin verhuisde naar Berlijn. Op 31 augustus 1961 werd de Muur gebouwd. Pas op dat moment merkte het gezin dat het afgelopen was met de vrijheid. De hele familie huilde, herinnerde Merkel zich. Ze was zeven.
Volgens haar biograaf was Merkel altijd al ‘zeer wantrouwend’. Ze zei eens dat dit met haar achtergrond in de DDR te maken had. ‘Als we in de DDR iets hebben geleerd, dan was het een goede neus te ontwikkelen voor eerlijkheid’, zei Merkel.”
De eerste stappen in de politiek
“Angela Merkel zat in de sauna toen de Muur viel op negen november 1989. Ze was 35 jaar en werkte als natuurkundige bij het ‘chemisch instituut van de Academie van Wetenschappen’ in Berlijn Adlershof. ‘Ik kan er geen woorden voor vinden wat ik destijds voelde’, zei Merkel. Prompt wilde ze politiek actief worden. Ze belandde bij een kleine, net opgerichte partij voor burgerrechten ‘Demokratischer Aufbruch’. De aanhangers streefden een soort ‘Derde Weg’ na, tussen socialisme en kapitalisme. Sociale markteconomie en ecologie stonden hoog in het vaandel. In een mum van tijd werd Merkel hun perswoordvoerder.
Twee maanden na de Val van de Muur nam Merkel vrij van de Academie om zich aan de eerste vrije verkiezingen te wijden, die in maart 1990 in Oost-Duitsland zouden worden gehouden. Terwijl Merkel volop campagne voerde, kregen de leden van de kleine burgerrechtenpartij vlak voor de stembusgang een forse tegenslag te verduren. Partijvoorzitter Wolfgang Schnur bleek voor de Stasi te hebben gespioneerd. De partij haalde slecht 0,9 procent van de stemmen.”
Duitsland herenigd
“Merkel had er zich al bij neergelegd dat ze naar de Academie zou terugkeren, maar het lot besliste anders. De nieuwe CDU-premier zocht namelijk een goede perswoordvoerster. Voor Merkel begon in het herenigde Duitsland een heel nieuw leven. Ze ambieerde een politieke loopbaan, dat had ze die zomer besloten. Eind 1990, bij de eerste parlementsverkiezingen in het herenigde Duitsland, kwam Merkel voor de CDU in de Bondsdag, destijds nog in Bonn.
Lang zou ze niet actief zijn als parlementariër. Al tijdens de verkiezingscampagne voor de Bondsdag was Merkel door Kohl uitgenodigd op de bondskanselarij. Of ze goed met vrouwen kon omgaan, vroeg de kanselier midden in het gesprek. ‘Goed, waarom niet?’, had ze geantwoord. Enkele weken later vroeg Kohl of ze in zijn kabinet minister van Vrouwenzaken en Jeugd wilde worden. ‘Kohls meisje’ werd ze genoemd toen ze in 1991 als jonge minister begon.”
De vadermoord
“Kohls bijzondere aandacht voor Merkel had een nadeel: ze werd gezien als een verlengstuk van hem. Dat zou pas later, in 1999, rigoureus veranderen, nadat de CDU door een zwartgeldaffaire in een diepe crisis was beland. De officier van justitie had al een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de penningmeester van de CDU omdat deze illegale donaties zou hebben aangenomen, maar erevoorzitter Kohl weigerde pertinent kenbaar te maken wie er achter de donaties zat.
Partijsecretaris Merkel wilde zuiver op de graat blijven. Zonder overleg met haar partijvoorzitter schreef ze vlak voor kerst 1999 een ingezonden stuk voor de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Daarin riep ze de partij op zich van Kohl te distantiëren. Het betekende het begin van de lange, trieste val van Helmut Kohl.”
Merkelen
“Merkel kan zwijgen. Haar kun je een geheim toevertrouwen. Overhaaste besluiten neemt ze niet. Ze kan eindeloos treuzelen. Haar partijgenoten en ook Europese partners kunnen zich daar zo nu en dan behoorlijk aan ergeren. Er is in Duitsland zelfs een werkwoord afgeleid van dit trage besluitvormingsproces: merkelen. Merkel is een typische polderaar, ze zoekt het compromis. Ze wil partijen aan de tafel krijgen en afspraken maken. Politiek haalbare oplossingen bereiken, daar gaat het in haar beroep om, zegt ze. Een van de geheimen van Merkels succes wordt haar behendige omgang met ijdele mannen genoemd. Die kan ze ontwapenen. Ze weet: jonge Auerhanen schiet je het beste als ze bronstig zijn. Angela Merkel is de geduldige jager op bronstige hanen.”
Wir schaffen das
“Twintig jaar later is Angela Merkel de stille leider van Europa. Van haar Europese collega’s is zij het langste aan de macht. ‘Chancellor of the Free World’ noemde Time haar. Al in 2015, ver voordat Donald Trump werd verkozen tot president van de Verenigde Staten, plaatste het blad een portret van de bondskanselier op de omslag. Het was een statement, want in het najaar van 2015 lag Merkel in eigen land, en ook in Europa, zwaar onder vuur. In een lange septembernacht had ze besloten duizenden Syrische vluchtelingen acuut op te vangen. Vluchtelingen die door Hongarije waren geweigerd. ‘We hebben de plicht ze te helpen’, zei Merkel.
Talloze Duitsers steunden haar en stonden klaar om de vluchtelingen te helpen met voedsel, warme kleren en een bed, maar bij andere Duitsers, bij veel Europeanen en ook bij Nederlanders, stuitte de hulpactie van die avond op hevige weerstand. In 2015 kwamen er uitzonderlijk veel vluchtelingen naar Europa: 1,3 miljoen. Ruim 900.000 van hen werden in Duitsland opgevangen. Onvermurwbaar bleef de kanselier achter haar besluit staan. Voor haar was de opendeurpolitiek en de eenmalige hulpactie aan de Syriërs een kernprincipe van Europese samenwerking.”
De brandweercommandant van Europa
“Sie hat es geschafft. Angela Mekel heeft iets voor elkaar gekregen dat niemand voor mogelijk had gehouden. Ze begon in de politiek als Helmut Kohls ‘Mädchen’ uit het Oosten. Sinds zij kanselier is van Duitsland is Merkel uitgegroeid tot de stille leider van Europa. Ja, zelfs tot het geweten van de westerse wereld. Twaalf jaar is zij aan de macht. Tijdens haar kanselierschap kreeg Merkel te maken met een reeks grote crises: de internationale kredietcrisis, de eurocrisis en de redding van Griekenland, de agressie van Rusland op de Krim en in het oosten van Oekraïne en de buitengewone toestroom van vluchtelingen in Europa, die aan de oorlog in Syrië en aan de armoede wilden ontsnappen en met elke crisis groeide zij: de brandweercommandant van Europa.”
Foto: © Pixabay
Tekst: TV – Mensen zijn Media
