Afbeelding
Heldere planeten in oktober

Heldere planeten in oktober

Kijk omhoog

Mercurius is in de tweede helft van de maand waarneembaar aan de oostelijke ochtendhemel.

Venus is kort na zonsondergang zichtbaar laag boven de westelijke hemel. Mars is niet zichtbaar. Jupiter en Saturnus blijven nog steeds in elkaars buurt. Jupiter staat eind van de maand nog tot middernacht (laag) boven de horizon, Saturnus gaat al een uurtje eerder onder.

De maan en planeten als wegwijzer

Op zondag 3 oktober (en ook de twee volgende dagen) rond 6.30h staat in het oosten de smalle maansikkel in de Leeuw. Misschien kan je nu ook het niet-verlichte deel van de maan zien. Het grijze schijnsel dat je dan ziet, is eigenlijk zonlicht dat via de aarde wordt gereflecteerd. Vanaf de maan gezien is de aarde dan namelijk bijna ‘vol’. Dit wordt het asgrauwe schijnsel genoemd. Hoe smaller de maansikkel, hoe beter dit te zien is.

Op vrijdag 8 oktober is er een kleine kans om meteoren te zien. Het maximum van de Draconiden valt rond 21.00 uur. Er is geen storend maanlicht. Het vluchtpunt staat in de Draak, links van de Kleine Beer.

Op vrijdag 8 oktober om 4.00 uur komt Mars in conjunctie met de zon. In de sterrenkunde betekent ‘conjunctie’ zoveel als samenstand, of die nu zichtbaar is of niet. In dit geval gaat het over een samenstand van Mars met de zon, wat natuurlijk wil zeggen dat we de oranjerode planeet dan niet kunnen zien. Ze bevindt zich, gezien vanaf de aarde, precies achter de zon. Vermits de aarde dichter bij de zon staat, draait onze planeet er sneller omheen. Hierdoor kijken we tegen eind december ‘achter het hoekje’ en wordt Mars weer net voor zonsopgang zichtbaar aan de oostelijke ochtendhemel.

Op zaterdag 9 oktober komt Mercurius in benedenconjunctie met de zon. Vermits Mercurius van alle planeten het dichtste bij de zon staat, draait ze er ook het snelste omheen. Voor een volledige omwenteling rond de zon heeft ze slechts een drietal maanden nodig. Ze doet die met een duizelingwekkende snelheid van 48 km/s. Vandaag schuift Mercurius precies tussen de aarde en de zon door. Vanaf de aarde is ze dan tegen de felle gloed van de zon onzichtbaar. Over iets meer dan anderhalve maand staat Mercurius alweer ‘achter’ de zon. We spreken dan over een bovenconjunctie.

Op 8 oktober rond 19.30 uur zien we laag boven de zuidwestelijke horizon Venus links van de smalle maansikkel. Links van Venus staat Antares, helderste ster van de Schorpioen (Scorpius). Zaterdagavond rond hetzelfde tijdstip zien we dat de maan is doorgeschoven tot voorbij Antares.

Op maandag 11 oktober is Saturnus stationair. De laatste maanden bewoog de planeet traag in westelijke richting t.o.v. de sterren, nu herneemt ze een oostelijke richting. In het algemeen bewegen de buitenplaneten oostwaarts t.o.v. de sterren, maar rond hun oppositiedatum keert de richting even om en vormt hun schijnbare baan een lus aan de hemel. Ook dit effect wordt veroorzaakt door de snellere beweging van de aarde om de zon.

Op woensdagavond 13 oktober rond 20.00 uur zien we de maan rechtsonder Saturnus. De heldere Jupiter staat links van de geringde planeet. De avond nadien (14 oktober) is de maan doorgeschoven tot onder het tweetal Jupiter/Saturnus en op vrijdagavond 15 oktober staat de maan al linksonder Jupiter.

Op zaterdagavond 16 oktober rond 19.15 uur zien we Venus vlak boven Antares nabij de zuidwestelijke horizon. Gebruik een verrekijker om Antares te vinden.

Op maandag 18 oktober is Jupiter stationair. Net zoals Saturnus vorige week herneemt Jupiter zijn oostelijke beweging tussen de sterren.

Op vrijdag 22 oktober om 4.00 uur heeft de meteorenzwerm Orioniden zijn maximum, maar het was vollemaan op 20 oktober, het maanlicht zal dus erg storen. We mogen dan ook niet meer dan enkele vallende sterren per uur verwachten.

Op maandag 25 oktober bereikt Mercurius zijn grootste westelijke elongatie ten opzichte van de zon. Dit betekent dat de planeet uiterst rechts staat van de zon, bekeken vanaf de aarde. Mercurius is nu een ochtendobject en hij staat laag boven de noordoostelijke horizon. Te bekijken kort voor de zon opkomt.

In de nacht van 30 op 31 oktober eindigt de zomertijd: de klok wordt een uur teruggezet.

Momenteel is het eventuele afschaffen van deze omschakeling (gepland voor 2021) geen prioriteit meer voor de Europese Commissie.

Afbeelding
Afbeelding