MORTSEL – Kennen jullie het Koerdisch Instituut? Blijft het Midden-Oosten een niet te blussen haard van haat? Zijn de ontwikkelingen in Turkije, Irak, Iran, Syrië, Israël, de zuidelijke Kaukasus en de Koerdische regio’s zo ver van ons weg? Onder de kerktorens van Mortsel bundelde professor Dirk Rochtus zijn essays, die hij de afgelopen jaren over het Midden-Oosten publiceerde: een boeiend verhaal.
Het Koerdisch Instituut (KI) is een organisatie zonder winstoogmerk, die streeft naar de integratie van Koerden en andere minderheden in onze samenleving. Het KI wil de Koerdische cultuur uitdragen. Met het project ‘Gastland, mijn thuisland’ heeft de organisatie haar streefdoel uitgebreid. Hier gaat het om integratie, over de verspreiding van de Koerdische cultuur, geschiedenis en taal. Zo wil het KI de rechten van linguïstische, etnische en religieuze minderheden in Turkije, het Midden-Oosten en de Kaukasus verzekeren.
Koerden wonen in Turkije, Syrië, Irak (Iraaks-Koerdistan), Iran, Armenië en in de vroegere Sovjet-Unie. Er is ook een Koerdische diaspora (grootschalige verspreiding), die vooral in Noord-Amerika en Europa woont. De Koerden vormen een van de volkeren die een eigen taal en cultuur hebben, maar geen eigen staat. Een reden te meer om hier even bij stil te staan.
Bij ons zijn de meningen over dit volk duidelijk verdeeld, maar wie zijn deze mensen? Veel Turken uit Turkije zijn geëmigreerd naar andere landen zoals landen in West-Europa. In landen als Nederland, België, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk woont een grote Turkse minderheid. Veel gastarbeiders zijn echter geen etnische Turken, maar Koerden.
De Koerden kennen een moeilijke geschiedenis in relatie tot de Turkse regering. Deze heeft lange tijd ontkend dat ze zelfs bestonden. In het Ottomaanse Rijk werden de vele volken binnen het rijk betrekkelijk ongemoeid gelaten als ze zich maar schikten onder het bewind. Na de stichting van het moderne Turkije veranderde dit.
Tussen de veertiende en twintigste eeuw was het Ottomaanse Rijk een wereldrijk, een enorm gebied in Noord-Afrika, Azië en Europa.
Kort na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk opgedeeld. Het Verdrag van Sèvres (1920) had autonomie voor de Koerden voorzien, met de mogelijkheid tot onafhankelijkheid na enkele jaren. Hiervan is niets terechtgekomen. Door de opstand van Turkse patriotten onder leiding van Atatürk is het verdrag nooit rechtsgeldig geworden. De Vrede van Lausanne in 1923, die de grenzen van het moderne Turkije vastlegde, repte met geen woord over de Koerden. Zo raakte het volk in de verdrukking.
De drie staten die voortgekomen zijn uit het Ottomaanse Rijk worstelen nu met vele problemen: Irak en Syrië worden verscheurd door sektarisch geweld, Turkije kampt met de ‘Koerdische kwestie’. De Koerden die in die landen wonen, streven verder naar autonomie. Ze strijden intussen ook tegen de terreurgroep ‘Islamitische Staat’ die haar tentakels over Irak en Syrië heeft uitgeslagen. In de regio vindt ook een geopolitieke krachtmeting plaats tussen soennieten en sjiieten, waarbij Turkije en Iran proberen er hun invloed uit te breiden. Ook Amerika en Rusland mengen zich in het conflict in Syrië. Turkije trekt de laatste weken zelfs de bestaande territoriale grenzen in twijfel en werpt een begerig oog op het noorden van Irak en Syrië.
Dirk Rochtus volgt de situatie in het Midden-Oosten al vele jaren. ‘De tiran van Tikrit en andere essays over een woelig Midden-Oosten’ bundelt zijn analyses en opiniestukken die verschenen in Vlaamse kranten en in de media op het wereldwijde web.
De vredesduif blijft een internationaal symbool en verwijst naar de vogel die door Noach werd losgelaten nadat de ark vastliep op de berg Arafat. Na een zoektocht kwam de duif terug met een olijftak in de snavel. Dat betekende dat de aarde na de zondvloed weer was drooggevallen. Boven het Midden-Oosten vliegt nog steeds een duif met kogelvrije vest, op zoek naar vrede, godverdomme vrede!
Het boek is verkrijgbaar bij het Koerdisch Instituut voor 17 euro (5 euro verzendingskosten inbegrepen). Info: Koerdisch.instituut@skynet.be.
Dirk Brentjens
